Max Havelaar: representatief voor de Romantiek of toch niet?

De Romantiek is een stroming die erg belangrijk werd aan het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw. Het kreeg vooral aanhang in Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, maar ook Nederland. In de romantiek was de subjectieve ervaring belangrijk in plaats van dat de objectieve ervaring belang had zoals in de Verlichting. Hierdoor kwamen onder andere introspectie, intuïtie, emotie, spontaniteit en verbeelding centraal te staan. De naam komt van de Middeleeuwse Romances. Romances waren verhalen waarin gewone mensen perfectie nastreven. Het woord had vroeger niks te maken met woorden waar het nu vaak aan wordt gekoppeld. Sentimenteel is een woord wat vaak zal kleven aan romantisch.

De Romantiek zag je sterk opkomen in boeken. Men begon steeds meer het Rationalisme te zien als vernauwing van de verbeelding. Het ging veelal alleen nog maar om het imiteren van de klassieken. Mensen zoals Eduard Douwes Dekker gingen Romantische verhalen schrijven. Deze schrijvers/kunstenaars gingen over van imiteren naar zelf dingen bedenken en ook zelf uitvoeren. Kunstenaars gingen meer werken met gevoel, waardoor er ook meer aandacht kwam voor het individu zelf als een uniek persoon.

Max Havelaar is geschreven in de periode van de overgang van de Romantiek naar Realisme. Dit is een duidelijke verklaring voor het feit dat er wel degelijk realistische kenmerken zitten in dit boek. Ik vind dit boek zelfs eerder een Realistisch boek dan een Romantisch boek. Eduard Douwes Dekker schreef dit boek om kritiek te leveren op de politiek en hij had ook een duidelijk doel. Hij wilde dat dit doel duidelijk zou worden gemaakt met zijn boek en dat het zou helpen zijn doel te bereiken. Het was ook helemaal niet de bedoeling dat hij het boek mooi zou schrijven. Het enige wat hij wilde was dat hij zijn doel zou bereiken en dat zijn kritiek zou overkomen. Het feit dat hij zijn mening opschrijft kan worden gezien als Realisme. Ik vind dat dit alleen al bewijs is voor het feit dat het boek meer weg heeft van een Realistisch boek. Dit is een quote van Dekker: "Ik vraag geen verschoning voor de vorm van mijn boek. Die vorm kwam mij geschikt voor het bereiken van mijn doel." Dit zegt voor mij al genoeg. Hij vindt het belangrijker om jou de realiteit te tonen dan je te laten afdwalen in een mooie verzonnen wereld omdat hij je wil laten zien hoe het in het echt er aan toe gaat. Deze roman is een luidkeelse kreet voor hulp en dus geen vlucht naar het onwerkelijke.

De personen in het verhaal wekken aan de ene kant realistische aspecten op maar aan de andere kant ook romantische. Zo wordt het Realisme ondersteunt doordat er verschillende sociale lagen worden laten zien door Dekker. Je hebt bijvoorbeeld een rijk persoon zoals Droogstoppel en een arm persoon zoals Sjaalman. Hoewel ik het eerder een realistisch boek vind kan je nog wel een paar romantische aspecten vinden. Een van die aspecten is te vinden in het karakter van Droogstoppel. Droogstoppel is kritiek op de 'burgerlijke mentaliteit'. Dit is een romantisch aspect. Hij wordt op een erg leuke manier heel saai uitgebeeld en dit is kritiek op de burgerlijke mentaliteit. Hij is als het ware de burgerlijke mentaliteit.

Nog een argument voor mijn eerder genoemde stelling is het feit dat Dekker de hele tijd zijn lezers aanspreekt in het boek. Dit is een manier van schrijven van schrijvers van het Realisme om zo een groter gevoel te geven dat je daar ook echt staat en dat je er ook echt bij bent. Je hebt het gevoel dat dit echt gebeurt.

Kortom vind ik dat dit meesterwerk van Eduard Douwes Dekker een realistisch boek is met romantische kenmerken in plaats van een romantisch boek met wat realistische aspecten, hoewel ik snap dat mensen het zien als romantisch boek. Wat mij betreft zouden ze dit boek moeten verplichten aan iedereen om te lezen!

Verslag Nooit meer slapen

Algemene Informatie

Titel: Nooit meer slapen
Auteur: Willem Frederik Hermans

De eerste druk van nooit meer slapen kwam in 1966 bij de uitgever De Bezige Bij te Amsterdam.

Het aantal pagina's is 478.

Genre: Psychologische Roman, Reisverhaal, Avonturenroman.

Samenvatting


De hoofdpersoon, Alfred Issendorf, is 25 jaar oud, geoloog  en gaat op expeditie met zijn Noorse vriend Arne en twee andere Noorse geologen. De expeditie gaat door Finnmarken in het uiterste noorden van Noorwegen.

Alfred wil een stelling van zijn hoogleraar bewijzen en hoopt op deze manier beroemd te worden. Hij wil namelijk zijn vader rehabiliteren, die bij een expeditie van biologen verongelukt is.

De hypothese gaat over het ontstaan van grote ronde gaten in de aardbodem, die ontstaan zijn door de inslag van meteorieten. Hij heeft luchtfoto's van het betreffende gebied nodig en hoopt deze van de Noorse professor Ornulf Nummedal te krijgen. Deze man is een collega en rivaal van Sibbelee. Sibbelee heeft Alfred per brief bij Nummedal geïntroduceerd, die zijn medewerking  heeft toegezegd.

 Bij aankomst van Alfred in Oslo zegt Nummedal dat de luchtfoto's niet op zijn instituut aanwezig zijn. Hij verwijst Alfred naar de geologische dienst in Drontheim, maar ook daar blijken ze onvindbaar. Zonder luchtfoto's gaat Alfred nu met Arne, Mikkelsen en Qvigstad op weg. Door gebrek aan training kan hij ondanks uiterste krachtsinspanningen nauwelijks meekomen. De tocht wordt een ware marteling voor hem, ook al omdat hij 's nachts geen oog dichtdoet. Onderweg ontdekt hij, dat Mikkelsen de luchtfoto's die hij mist, in zijn bezit heeft. Nu verdenkt hij Nummedal ervan Mikkelsen en Qvigstad te hebben uitgezonden om hem voor te zijn. Hij mag van Mikkelsen de luchtfoto's bestuderen, maar er blijkt niets op te staan dat Sibbelee's theorie kan ondersteunen. Nu ziet Alfred in dat hij ten onrechte vertrouwen in Sibbelee heeft gehad en dat hij de luchtfoto's voordat hij naar Noorwegen afreisde, had moeten bestuderen.

Qvigstad en Mikkelsen gaan nu op eigen gelegenheid verder. Later raakt Alfred door een vergissing van zijn kant ook Arne kwijt. Dagen later vindt hij hem terug, gedood door een val van een rots. Alfred geeft nu zijn pogingen op en keert terug. Onderweg ziet hij een lichtschijnsel en hoort een harde klap. In het vliegtuig naar Nederland leest hij in een krant, dat er waarschijnlijk een meteoriet ingeslagen is. Thuis krijgt hij van zijn moeder een stel manchetknopen, gemaakt van een doorgezaagd meteorietsteentje, dat zijn vader hem voor zijn zevende verjaardag cadeau had willen geven. Alfreds moeder had het hem bij zijn promotie willen geven, maar dat gaat nu niet door.

Verwachtingen

Ik ben begonnen met dit boek te lezen puur omdat het van deze schrijver was. Na 'De Donkere Kamer van Damokles' ben ik nogal fan geworden van de schrijfstijl van Willem Frederik Hermans. Ik vond zijn schrijfstijl boven alles heel duister ( geen woordspeling bedoeld). Bij dit boek waren mijn verwachtingen dan ook erg hoog.

Motieven en Thema

Er zijn verschillende terugkerende motieven aanwezig in het boek. Een daarvan is dat Alfred zich vaak vergelijkt met Aeneas, die met last van zijn vader op zijn schouders Troje ontvlucht. Het voelt voor hem alsof zijn moeder hem deze last heeft gegeven omdat hij de dood van zijn vader moet revancheren. Dit slaat terug op het thema van de afwezige vaderfiguur.

Een ander motief is ook hoe onervaren en ongeschikt Alfred ook in het vak Geologie is, hij laat zich altijd beter zien dan hij eigenlijk is. Dit doet hij dan bijvoorbeeld ook tegenover Arne en Mikkelsen.

Het belangrijkste thema is toch wel dat Alfred waanideeën krijgt om een greep op de werkelijkheid te kunnen krijgen. Alfred denkt bijvoorbeeld dat Mikkelsen foto's achterhoudt, omdat hij geen kraters kan vinden op de foto's die hij krijgt van Mikkelsen.

Chaos is in alle boeken van Hermans. De wereld is een chaos waar je niets zinnigs over kan zeggen. Je kan nooit geheel uit de chaos ontsnappen. Het beste wat je kan bereiken is een tijdelijke ontsnapping. Bij Alfred is die ontsnapping zodra hij op berg Vuorje staat.

Ook is de afwezige vaderfiguur zoals eerder vermeldt een belangrijk thema in het boek.

Beoordeling

Zoals ik al had gezegd ben ik een fan van de schrijfstijl van Hermans. het is lekker duister en de hoofdpersoon is in beide boeken die ik van hem heb gelezen eigenlijk niet heel bijzonder. Het wereldbeeld van Hermans is soms ook af te leiden uit de boeken.
"Ik geloof soms dat de koppigheid waarmee mensen zich aan tradities vasthouden, voldoende is om iedere hoop op te geven dat de mensheid door rationele maatregelen gelukkiger kan worden" ( Blz.77). Het wereldbeeld van Hermans is niet echt mooi als dat al niet een understatement is. Het sombere wereldbeeld van Hermans is vaak terug te zien in zijn boeken en dat vind ik erg mooi om te lezen.

Personages en Vertelperspectie

Het vertelperspectie is raar in dit boek. Het wordt namelijk door een ik-persoon verteld en in de tegenwoordige tijd. Zo is de verwarring van Alfred ook nog groter in het boek en ook jouw verwarring omdat jullie evenveel weten over de situatie en dus niet dat een van de twee iets meer weet dan de ander.

In het boek wekt Alfred het idee in zijn hoofd op dat iedereen hem probeert tegen te werken. Mikkelsen zou bijvoorbeeld foto's achterhouden voor Alfred. Zo komt er een bepaalde spanning in het boek tussen Alfred en de andere personages die zich volledig afspeelt in het hoofd van Alfred en nergens anders.

---